İsrail yenə Fələstinlilərin "evini başına uçurmağa" davam edir. Bu dəfəki hücumdan xəbərlərə qulaq asanda müsəlmanlığımdan utandım.
http://galeri.internethaber.com/gallery.php?id=2709
Bu dünyaya nə qədər bağlanmışıq? Gözümüz necə cılız şeylərlə yumulub qalıb? 2 aydır un, şəkər, düyü, dərman görməyən fələstinlilərdən xəbərimiz də yoxdu. Sonra da şikayətlənməyə üzümüz var...
IMF Başçısı Dominique Strauss-Kahn, iqtisadi krizisin mərkəzi olan ölkələrdə, məşhur daxili üsyanların yaşana biləcəyi xəbərdarlığı etdi. Kahna görə, "Əgər inkişaf etmiş ölkələr, krizisdən xilas olmaq üçün tətbiq etdikləri üsullarda geniş kütlələrin ortaq mənfəətlərini deyil də, elitaların mənfəətlərini əsas götürsələr" bu pis gələcəklə üzləşəcəklər. Bu xəbərdarlıqlar çox əhəmiyyətli. Amerika və Avropa kimi mərkəz iqtisadiyyatları vuran krizisin algılanış forması təəssüf ki, son dərəcə xəstəlikli. Buraxın iqtisadi krizis deməyi, "maliyyə krizisi" ifadəsiylə təyin olunursa bu vəziyyət, alınacaq tədbirlər də məqsədəuyğun olmayacaq. Ortada yalnız bir maliyyə krizisi yox. Yalnız iqtisadi krizis də yox. Eyni zamanda siyasi və ictimai krizislərin işarələri də var. Daha təməldə, Qərb dünyasını böyük bir fəlsəfi çevrilməyə məcbur edən tarixi bir böhran söz mövzusu. Kahnla davam edək: Bir çox ölkədə, ictimai partlamalar yaşana biləcək. Bunlara inkişaf etmiş ölkələr daxil. Əgər maliyyə sistemi yenidən yapılandırılamazsa, şiddətli üsyanlar ortaya çıxabiləcək. Xüsusilə ABŞda bu üsyanlar, vergilərin elitalara getməsi və dolların devalüasiya edilməsiylə hərəkətə keçə biləcək…. Bəziləri beş il sonra ABŞın "inkişaf etməmiş ölkə" kateqoriyasına düşəcəyini, qida üsyanlarının başlayacağını qarşıya qoyur. Onlar; dünyanın bu krizis üzündən çox acı çəkəcəyini amma bütünlüklə iqtisadi çöküş yaşamayacağını, ancaq Amerikanın tam bir iqtisadi Armageddon yaşayacağını iddia edir. ABŞ Mərkəz Bankının qısa müddətli faizləri sıfırlamasının dollar qaçışını sürətləndirəcəyi, önümüzdəki illərdə ABŞda hiper inflyasiyanın başlayacağı kimi ehtimallar bu cür narahatlıqlara qapı aralayır. Neft qiymətlərini 150 dollarlara çıxaran maliyyə sistemi, qida qiymətlərində də bənzər oynamalar etmiş, bir çox ölkədə etiraz nümayişləri başlamışdı. Bu qrupun son oyunu dollar üzərinə oldu. Bir müddət sonra, bu gün təzyiq altında tutduqları qızıl qiymətləri üzərində bənzər bir hərəkət edəcəkləri danışılır. Vəziyyətin maliyyə və ümumi mənada iqtisadi ölçüsü bir şəkildə müzakirə edilir. Amma olabiləcək siyasi nəticələri, gətirib çıxaracağı ictimai gərginliklər üzərinə çox kimsə baş yormur göründüyü kimi. Strauss-Kahn, qida qiymətlərinin sürətlə artdığı bu ilin ilk dövründə də bənzər şərhlər etmiş, yüz milyonlarla insanın aclıqla qarşı-qarşıya qala biləcəyi xəbərdarlığını etmişdi. Krizisə qarşı tədbirlər və krizis sonrasına bağlı yeni iqtisadi quruluş əgər geniş kütlələri təmin edəcək xüsusiyyətdə olmaz, bu günə qədər olduğu kimi, yenə idarəçi elitasını təmin məqsədli olsa,tam o zaman şok dalğaları Avropa və xüsusilə Amerika küçələrini vuracaq. Yaxşı bu ehtimala qarşı nə növ tədbirlər alınır? Əfqanıstan və İraqdan dönən minlərlə əsgər daxili təhlükəsizlik üçün vəzifələndirilir. Yəni "daxili təhlükə"lərə qarşı hazırlanır. Kütlə ixtışaşları və vətəndaş üsyanlara qarşı hazırlanır. Bu hazırlıqla əlaqədar 2006-cı ildə belə məlumat verilmişdi."FEMA (Federal Təcili Rəhbərlik Agenliyi) yenidən təşkil olunur. Həm də nüvə hücum, üsyan və vətəndaş müharibəsinə qarşı. Fövqəladə hal və hərbi vəziyyət qanunları yenidən təyin olunur. Bankçılıq əməliyyatlarından vətəndaşlıq qanunlarına qədər ABŞ fövqəladə şərtlər üçün hazırlıq edir" demiş və "ABŞ nəyə hazırlanır" deyə soruşmuşdum. (İK)Amerikan tarixində ilk dəfə ordu, daxili təhlükəsizlik üçün mövqeləndirilir. Hərbi qüvvələr 24 saat daxili təhlükəyə qarşı vəzifələndirilir. Tətbiq 1 Oktyabrdan etibarən başladı. Ölkə içində mövqeləndiriləək ilk əsgəri vahid, ABŞ Şimal Komandirliyinə (NorthCom) bağlı. Bu birlik nəyə qarşı döyüşəcək? Nüvə hücumuna, vətəndaş müharibəsi və ictimai xaosa qarşı. Kütlələri idarə altına alacaq. Qarşıdurma sonrası üçün lazımlı məsuliyyətləri yerinə yetirəcək. Aylardır bunun manevri edilir… ABŞ belə bir fəlakətlə üzləşərmi? Ümid edirik bu cür inkişaflar olmaz. Ancaq krizisə müdaxilə şəkli, krizis sonrası üçün hazırlıqlarda eyni ədalətsizlik üzərində israr edilməsi, cəmiyyətin ümumisini qurtarma yerinə iqtidar elitalarını, sərmayəni idarə edənləri gücləndirməyə istiqamətli yanaşmalar, daxili üsyan və ictimai narahatlıq ehtimallarını gücləndirir. Hadisəyə yalnız "maliyyə krizisi" olaraq yanaşanlar baxaq bir neçə ay sonra eyni ifadəni istifadə etməyə davam edəcəklər mi? Birlikdə görəsiyəz…
Mənbəə:http://yenisafak.com.tr/Yazarlar/?i=14390&y=IbrahimKaragul
Yaxınlarda bir nəfərdən soruşdum ki, bəs həyatda prioritetləri nədir. Saydı! Elə mən də saydım. Sonra bir şey diqqətimi çəkdi. Bu priotitetlər “sevgili”lərə bağlıdır. Hansı sevgililər?
Sizcə həyatda insan üçün sevgili adlandırılabiləcək nələr var?
Düşünüb bitirmədən bir alt sətirə keçməyin...
Məncə bunlar Allah (tanrı), Pul və Yoldaşdır. Sonuncusu əksərən sevgili deyiləndə ağla gələn mövhumdur – can yoldaşı. Froydu dindirsən “libido”nu da bura əlavə edər. Amma bu yazıda o qalacaq arxa planda.
İndi həyatdakı prioritetlərinizi sıralayanda görün ardıcılıllığı bu sevgililərə qarşı münasibətiniz müəyyən edir ya yox?
Bir şeyi qeyd eliyim ki bu “3 sevgili” mənim şəxsi düşüncəmdir. Buraya elə bayaq da dediyim “libido” və məncə ondan daha üstün olan “eqo”nu aid etmək olar. Məsələn karyeranı həyatının prioriteti elan edənlər çoxdur. Bu əsasən elə “eqo” ilə bağlıdır. Təbii ki, burada pulun da təsiri böyükdür. Amma karyera əsasən “güc” və “şöhrət” fenomenlərinə bağlı olduğu üçün yenə gəlib “eqo”ya çıxır.
O suala cavabımda əsl sevgilinin Allah olduğu nəticəsinə gələn bir şey dedim. Amma cavabımdakı səmimiyətimə özüm də şübhə ilə yanaşdım.
Ortastatistik azərbaycanlı üçün isə unikal bir sevgili mövcuddur. Bu həyat prioritetinə sahib nadir xalqlardanıq – ÖVLAD!
Bir sozlə mən deyim 3, siz deyin 4 vəya 5. Amma insanların həyata baxışını və prioritetlərini “sevgililəri” müəyyən edir. Ona görəndə sevgilini düzgün seçmək lazımdır. Məndə deyəsən o mənada vəziyət yaxşıdır, şükr;)
Bu aşağıdakı yazını Qardaşım Rüstəm müəllimə və müstəqbəl xanımı Aygün xanıma müqəddəs bir yola başlanğıc etmələri münasibətilə ethaf edirəm.
Amma aşağıdakı tövsiyyələrdən istifadə etməmələrini xahiş edirəm.
Rəbbim onları məsud və bəxtiyar etsin.
"Ah" desə nə olduğunu soruşun, israr edin. Cavab verməzsə küsün.
Kiçik səhvlərini böyüdün, 3 gün qədər mövzu, yalnız o səhv olsun, onu yoldaşlarınıza şikayət edin.
Sonra da hıçqıra hıçqıra ağlayın. Hər mübahisədə 10 il ya da gedə bildiyiniz qədər geriyə gedib, köhnə səhvlərini yeni başdan ona xatırladın.
Səhvini xatırlaya bilməsəniz özünə soruşun. Aman, ağlamanı unutmayın. Baxdınız ki müzakirədə haqlı çıxmaq üzrə, tərəddüdsüz düşün huşunu itirin və ayılmadan əvvəl də titrəmə krizisi keçirin.
Siz huşunu itirdiyinizdə sizdən uzaq bir yerə gedib oturdusa, ayılınca, niyə sizinlə maraqlanmadığını bağıraraq soruşun. Hirslənin, onu günahlandırın. Hətta təkrar huşunu itirin.
Birdən haqlı olar isə dərhal köhnə haqsız olduğu hadisələri ona xatırladın ki, haqlı olduğu hadisəni unutsun.
Evə gəldiyində onu qaşqabaqlı qarşılayın.
Onun günahkar olduğu bir mövzunu tapmağı və xatırlatmanı əsla unutmayın.
Hər axşam cib telefonunun ünvan dəftərini yoxlayın. Dəfələrlə eyni nömrələri soruşun, amma şərhləriylə kifayətlənməyin, lazım olsa bir də nömrəyə zəng edin.
İş yerinə tez-tez gedin və oradakı insanlara onu şikayət edin.
Qısqanclıq edin amma bundan xoşu gələrsə əsla qısqanmayın...
Qaynaq:zaman.az
Bu yazını qələmə alma fikri 2-3 gündür beynimdə dolaşır. Çıxış nöqtəsi isə Rəşad Sadıxovun bir saytdakı müsahibəsi oldu. Tanımayanlar üçün deyim ki, Rəşad Azərbaycan millisinin ən istedadlı futboçularındandır, çox gənc yaşda kapitan olacaq qədər liderlik bacarığı var və ən önəmli markası dini həyatıdır.
Müsahibənin bir yerində Rəşad özünün "din adamı" olmasının çox müxtəlif spekulyasiyalara səbə olduğunu deyir. İlk baxışda cümlədə qeyri adi heç nə olmasa da... Dərindən düşünəndə əslində milli mentalitetimizdəki bir qeyri-sağlam nöqtə nəzərə çarpır. Dini incancını yaşamaq istəyənlər niyə bizdə "dindar", "din adamı" ifadələrlə açıqlanır? Eləcə də gündəlik idman təmrinlərini yerinə yetirənlər "idmançı"...
Çünkü, bizim cəmiyətdə fərqli olmaq anlayışı çox daha dardır. Cəmiyətimiz hamını eynitipli olmasını gözləyir. Təbii ki, bunda sovet anlayışının böyük təsiri var. Birinə iş gördürmək yazısında qeyd elədiyim o militarist rejim sovetin qanında var idi. Bu isə ölkənin hər yerinə sirayət edirdi. Dolayısıyla saçdan tutmuş, geyiməcən hamının müəyyən standartlar daxilində olması uyğun görülürdü. Biz də təbii bir hal olaraq o təsiri üzərimizdən atmağa çətinlik çəkirik. Amma təkcə bu mu səbəb? Deyil!
Milli mentalitet deyib baştacı elədiyimiz mövhüm çox böyük təsirə malikdir. Biz firqələşəməyi çox sevirik. İstər "Anamın kitabı"nı xatırlayın, istər yerlipərəstliyin yayılmışlığını düşünün, istərsə də nəsil-kökün bu qədər əhəmiyətli sayılmasının təməlinə enin. Hamısı eyni yerə gedib çıxacaq. Bəs bunun səbəbi nədir? Antropoloq və sosioloqlar bilər.
Girişlə paralel aparası olsaq cəmiyətin fikrincə ortalam bir insan dinə çox yaxın olmayan, idmanı tətbiq yox şou kimi sevən birisidir. Ona görə də sağlam düşüncəli və sağlam bədənli olmaq istəsən ayrı bir firqəyə daxil olursan.
Bayaq bir nəfərlə elə bu məsələyə dəxli olan bir şeydən danışırdıq: insanların kompleksliliyinə görə firqələşməsi. Əslində bu fərqli bir yazı da ola bilər. Ona görə dərinə girməyəcəm. Amma bir onu bilirəm ki, cəmiyətimizə firqələşmə təmayülü nüfuz edib. Firqələrə ayrılamaq üçün faktor tapmağa çətinlik çəkmirik.
Əslində marketoblogdakı yazı ilə də paralel oldu biraz. Çünkü belə görürəm şirkətlərin əziyət çəkməsinə ehtiyac qalmır. Xalqımız özü-özünü seqmentasiya edir...
Evvela onu deyim ki, hazırda oturduğum kompyuterde Azerbaycan şriftleri olmadığına göre bezi Azerbaycan herflerini istifade ede bilmirem. Daha deqiqi "Azerbaycan" sözündeki üçüncü herfi sehv yazıram.
Evde gedib yaza bilerdim, amma üreyim indi istedi. Selim Tuncerin bloguna qoyduğu yazı dünen çox xoşuma gelmişdi. Üreyimden keçeni ela bir şekilde ifade etmişdi.
Amerikan prezident seçimlerinin neticeleri çoxumuz üçün maraqlı idi. Siyasetden başı çıxan, çıxmayan hamı maraqlanırdı. Çoxumuz da sırf Ermeniperest olmadığı üçün McCain-i destekleyirdik. Ancaq, sırf şexsiyyeti, xitab qabiliyyeti ve heç özümüz de bilmediyimiz bir sebebe göre Obamaya da yaxın baxırdıq. Hetta belke de, "Kaş bu Ermeniperest olmayaydı" fikrine benzer düşünceleri de yaşamışdıq.
Bir "qara oğlan" uzun süren mübarizeden sonra prezident olacaq ve biz Amerikada artıq irqçilik, qara derili insanları aşağı tebeqe kimi görme kimi şeylerin olmadığına inanacağıq. Selim bey ela ifade edib bunu, bir yalan var ve biz bu yalana özümüzü inandırırıq.
Men siyasetçi deyilem, siyasi elmler oxumamışam, siyasetle de 3 il olar ki, ancaq işime geldiyi qeder maraqlanıram, yeni ki, çox az. Bu yazı da, siyasi fikir beyanı deyil, ele ağlımdan keçenlerdir.
Sözün düzü ve ya eyrisi: OBAMA-dan mene ne? Mene heçne...Size ne? Siz bilersiniz...
Bu yazını yazmağa necə qərara gəldim? Prezident seçkilərimizdə iştirak edəcək namizədlərin sayından sonra. Amerika, Rusiya, Türkiyə kimi iri həcmli və çox insanlı ölkələrdə, ölkəni idarə etmək üçün namizəd duranların sayına baxdım, sonra bizim kimi sahəcə kiçik olan, insanı az olan Azərbaycanımızın namizədlərinin sayına baxdım... Sözün düzü, öncə yazmaq istəmədim. Dedim, birdən hamı elə bilər ki, siyasətə girmişik. Amma məqsədim sadəcə bizim xalqımızın idarə etmə xəstəliyindən danışmaqdır.
“Xərçəng xəstəliyi görmüşük, vərəm xəstəliyi görmüşük, qrip də görmüşük, əşşi lap ulduz xəstəliyi də görmüşük, bu liderlik xəstəliyi də təzəmi çıxdı?” – deyə sual verə bilərsiniz. Sözün düzü, bu xəstəlik, elə insanın yaradılışından içində var. Amma düşünürəm ki, müasir zamanda bizim millətdə bu yoluxucu xəstəlik halına gəlib. Kiçik bir müəssisədən tut, böyük şirkətə qədər, dövlətdə söz deyən partiyadan tut, ta prezidentliyə qədər hər yerdə insanlar lider olmaq, söz deyən olmaq, qərar verən olmaq istəyirlər. Axı hər kəs son sözü desə, sözün düzünü hardan biləcəyik?
İnsanlar iki cürdür: idarə edən, idarə olunan! Hər kəs idarə olunanı yaxşı, dadlı, cazib görüb, ondan olmaq istəyir. Amma hər idarə olunan uğur qazana bilmədiyi kimi, hər idarə edən də uğur qazana bilməz. Hər idarə olunan öz başına uğur qazanmadığı kimi, hər idarə edən də idarəsində olan insanlar olmadan bir məna ifadə etməz! İdarə olunmağın özünəməxsus cavabdehlikləri, məsuliyyətləri olduğu kimi, idarə etməyin də o qədər insanın haqqını qorumaq, ədalətli olmaq, nəticələrə görə cavab vermək kimi böyük cavabdehliyi var. Bunların hamısını nəzərə alaraq bir düşünək, həqiqətən hər zaman idarə etmək yaxşı mövqedirmi?
Mənim fikrimcə insanın tutduğu mövqe nə olur olsun, həmin nöqtədə öz vəzifələrini bilib, fərqində olub, dəqiq bir şəkildə yerinə yetirməklə, məsuliyyətinin fərqində olmaqla hər zaman uğur qazana bilər. Prezidentin edə bilmədiyi bir şeyi bəzən bir idmançı edə bilər. Bütün dünya xalqlarının gözü qarşısında bayrağımızı qaldıra bilər. Odur ki, millətə, xalqa, vətənə xidmət etmək üçün prezident olmaq şərt deyil. Hər kəs öz sənətində sözünü deməyə çalışsa, sözün düzü gerçəkləşmiş olar.
Təhsilimiz niyə bu haldadır? Cavabların əksəriyyəti belə olacaq: “yetəri qədər büdcə ayrılmır”, “müəllimlərin maaşı azdır” və s. Mən bununla razı deyiləm. Problem: “eqoizm”. Müəllim dərsini deməkdən, şagirdlərə faydalı ola bilməkdən daha çox cibini (özünü) düşünür. Əlbəttə burda mən ümumiləşdirib bütün müəllimləri bu qara siyahıya daxil etmirəm. Amma sözün düzü odur ki, əksəriyyət belədir. O gün gənc bir müəllimlə danışıram. Deyir ki, təyinim çıxmışdı Qubanın hansısa bir kəndinə, orta məktəbə. Maaşı az idi, nə bilim suyu yox idi... Bunların hamısı müəllimlərin, bir müəllim kimi fədakar ruhda yetişmədiyini, eqo üzərinə yetişdiyini göstərir. Müəllim niyə ilk olaraq maaşı düşünsün ki? Deyəcəksiniz ki, bu maaş axı insanın yaşamasının və ehtiyaclarını qarşılamasının əsas mənbəyidir. Qardaşlar və bacılar, mən dünən rayon yerində bir ailə başçısının aylıq 80 manat maaşla mühafizəçi işlədiyini gördüm. Əgər bu insanlar ölmürsə bizə də zaval yoxdur. Vicdanla düşünək...
Tibbimiz niyə bu haldadır? Yəqin yenə cavab maddiyatla bağlı olacaq. Sözün düzü, cavab yenə də “eqoizm”. Həkimlər ciblərini və özlərini düşündüyü üçün. Xəstələrin halı necə olur olsun, “ölən ölsün mənə nə, mən puluma baxaram” dedikləri üçün... Mirzə Ələkbər Sabir çox gözəl deyib bu insanların xəstəliyi ta o zamandan. Bizim millətə hansı zəhərli maddələr nüfuz etdirilbsə, ta o zamandan bu xəstəlik var. Problem dövlət də deyil. Misal üçün, rayonlarda Qəbələdə, Zaqatalada, Balakəndə super tibb mərkəzləri, diaqnostika mərkəzləri inşa edilib. Bunların hamısını dövlət edib. Yaxşı bəs həkimlər ora gəldikdən sonra xəstələrəmi xidmət edəcək, insanlaramı xidmət edəcək yoxsa özlərinə, ciblərinəmi? Yəqin cavabı zaman göstərər.
Yollarda bəzən elə yerlərdə tıxaclar görürsən ki, “görəsən burda tıxaca səbəb olan nədir?” deyə düşünməmək əldə deyil. Və cavabı tapa bilmirsən. Amma cavab çox bəsitdir, “eqoizm”. İki maşın qarşılaşır, saatlarla bəzən bir-birinə siqnal səsini dinlətərək gözləyirlər. Halbuki, biri o birinə bir balaca fədakarlıq etsə, eqonu bir müddətlik kənara qoysalar tıxac olmayacaq, arxada da bu qədər insan gözləməyəcək.
İş yerindən də bir misal verim, bitirim ki, başınızın ağrısı bitsin. Məsələn bizim ofisdə bir nəfər var, həmişə özünə nə isə zərər gəlsə, nə isə onun şəxsi maraqlarına zidd bir vəziyyət olsa, coşur, aşır, daşır özünün vəziyyətini şirkətin ümumi bir halı imiş kimi göstərib “bu böyük problemdir, həll olunmalıdır” deyir. Öz-özümə düşündüm, “görəsən bu adama 1000-2000 manat artıq maaş verilsəydi bu adam yenə də danışardımı?” deyə. Və əlimi vicdanıma qoyub düşünürəm ki, xeyr. Çünki heç bir zaman həmin adam Əfsunun bu problemi var, bunu həll etmək lazım, çünki bu bizim adamdır, bizim işçidir, demədi. Mənim bir şikayətim də yoxdur, həmd olsun. Dünən 80 manatla işləyən dayını görəndə özümə gəldim bir az.
Sözün düzü, eqoizm bəzən xeyrli də ola bilir. Hər zaman mənfi təsirləri yoxdur. Amma insan sosial bir varlıq olaraq yaradıldı. Məqsədinə uyğun olaraq da insanlar arasında fədakarlıqla, başqalarının haqqını və hüquqlarını gözləyərək yaşamalıdır. Hər kəsə faydalı eqo və yerində fədakarlıq arzulayıram.
Dünən Kanaltürkdən maraqlı bir filmə baxırdım. Cuba Gooding Jr.ın baş rolu oynadığı filmin qəhrəmanı işsiz qalmış advokat idi. İllərlə "yaxşı" pul qazanan vəkillərə heyranlıqla yaşayan "qaqaş"ın əlinə bir gün böyük fürsət düşür. "Bir ayağı qəbirdə olan" dedektif yazıçısı son əl işini oxumaq və rəy bildirmək üşün ona gətirir. Ertəsi isə vəfatı xəbəri gəlir. Əlinə döndüyüm ağsaqqalın əsərini dövlətə təslim etmək əvəzinə adına çıxır və "kalan" pul qazanır. Artıq o Amerikanın ən dəyərli dedektif əsər yazarıdır.
Nəysə ki, zamanla hər şeyin göründüyü kimi olmadığını, əslində böyük bir quramada "qurbanlıq keçi" olduğunu anlayır. Polis 5 qətlin təfərrüatının birəbir onun kitabında nə axtardığını araşdırmağa başlayır və qaqaş "xüsusi təhlükəli qatil" statusuna "yüksəlir"...
Bu filmi seyr edərkən yadıma bir zamanlar oxuduğum hekayəcik düşdü. Vaxtilə onu bloqa yazmağa söz vermişdim. Olmasın marketoblog, olsun Sözün düzü...
Bir gün sürüdən ayrılan köhlən bir at, oğluyla tək başına yaşayan və həyatını qazanma dərdində olan kişinin həyətinə gəlir. Qonşular kişini bəxəvərçilikdə "ittiham edərək" deyirlər ki, bəs başına dövlət quşu qonub. Göydən düşmə bu atı istədiyin kimiistifadə edəcək. Kişi deyir ki, bəs "hər şey göründüyü kimi deyil". Bir səbr edin. Sizin 1 hesabınız varsa, Allahın da öz hesabı var". Onlar da deyir yəqin kişi söhbəti fırladır. Nəysə ki, bir gün kişinin biricik oğlu attan yıxılır və ayağını sındırır. Beləcə oğlu iş qabiliyətini, kişi isə yeganə dayağını itirir. Qonşular qocaya üzrxahlıq eləməyə gələndə, aldıqları cavabla şok olurlar: "zahirdə şər görünən bu işdə də xeyir ola bilər". Deyirlər a kişi "başına at təpib nədir". Evi tərk edirlər və öz aralarından da mızıldanırlar ki bəs "bir oğlunun ayağı qırılıb deyir bunda xeyir var".
Bir müddət sonra müharibə elan edilir və kənddəki bütün əli silah tutan kişilər səfərbərliyə cəlb edilir. Həə, onda məlum olur ki oğlunun ayağının qırılması onu müharibədən saxlayır. Yenə gəlirlər üzrxahlığa və "sən deyən oldu"ya. Kişi "yenə tələsirsiz" deyir...
Görəsən hala tələsirik. Zahirdə şər görünən bir çox şeydə xeyir ola biləcəyini niyə unuduruq... ya da bilmirik. Bu məsələ bir tanışımla aramdakı söhbətlərdə mövzu olmuşdu. Necə deyərlər "Mevla görelim neyler, neylerse güzel eyler"...
Sözün düzü, mən nə klounlardan yazmağı fikirləşirəm, nə də aktyorlardan. Əsl məqsədim bizim cəmiyyətdən yazmaqdır. Bizim cəmiyyətimiz də elə böyük "kloun" topluluğuna oxşayır. Hər kəsin üzü gülür, amma içəridə hansı dərdlər, hansı kinlər, hansı qəmlər, hansı göz yaşları yatır kim bilir... Sözün düzü, elə özümü də aid edirəm bu klounlar siyahısına. Mən də klounluq edirəm bəlkə bəzən. Çünki məcbur qalırsan buna. Qarşındakı insana dərdlərini əks etdirib onları da üzmək, dərdləndirmək istəmədiyin üçün bəlkə də... Yaxud da, qarşındakına yaxşı görünmək üçün, xoşuna gəlmək üçün gülürsən. Kim bilir daha nələr üçün gülürük, əslində isə güləcək heç nə yoxdu.
Marşrutda gedərkən insanların üzünə baxmaq kifayətdir. Metroları demirməm hələ. İnsanlar sanki böyük bir vedrə dərd içiblər. Hələ də onun qarın ağrısını yaşayırlar. İki dost görürsən metroda bir-birilə söhbətləşən. İkisi də bir-birinə gülümsəyir. Amma necə dərdləri var kim bilir... O dərdləri içində dəfn edib, dostuna gülmək çox ağır olmalıdır hər halda.
Bütün bu insanların dərdi nədir görəsən? Dünya, mal, mülk, pul, ev, maşın, ailə... Bunların hamısı subyektiv fikirlərə görə dərd hesab olunur. Amma düşünürəm ki, bu klounadanı yekunlaşdırmaq lazımdır. Hər kəs üzündəki rəngləri, işarələri silib içini zahirə verib insanların gözünün içinə sərbəst, azad bir şəkildə baxsa daha yaxşı olmazmı? Məncə "olduğu kimi görünmək, göründüyü kimi də olmaq" lazımdır. Yoxsa hər şey paxla bitkisinin gövdəsi kimi bir-birinə dolaşıb qalacaq.
Azərbaycandan kənarda yaşamaq çətindir. Qürbət, həsrət, darıxmaqlıqlar vs. bir yana. Ən çətini ilin uzun bir dönəmini Azərbaycandan kənarda keçirdikdən sonra geri qayıtmaq və adaptə olmaqdır. 10 ay boyunca söhbət etdiyim bütün dostlarımın “geri qayıtma” çağırışlarının səbəbini təbii ki, “dünyadan anlayışı olan” bir azərbaycanlı kimi bilirdim. Həmişəki söhbətlər... Amma yaşla əlaqədardır mı nədir bilmirəm hər il Azərbaycanın problemləri mənə daha çox agah olur. Bu iki ayda məni ən çox üzən nə toz torpaq, nə YPXların “ərəbzəngiliyi”, nə “işləməyin çətin olması”, nə rüşvət, nə hörmət oldu. Ən çox millətimizin (xalqımızın) getdikcə cılızlaşmasına üzüldüm.
Tarixən Azərbaycan kişisi və Azərbaycan qadının şəxsiyət, mənlik və xüsusiyətləri olub. Eləcə də ümumi götürəndə Azərbaycan xalqının. Azərbaycan kişisi “mərd”, Azərbaycan qadını isə “ismətli” olaraq xarakterizə edilib. Xalq olaraq isə “qonaqpərvər” və “anlayışlı” sayılmışıq. Hazırda heç birindən əsər qalmayıb desəm yeridir. Artıq yerdə qalanlar da istisnadır. Ortalama bir azərbaycanlı gənci cinsi orqanı mərkəzli bir psixologiya ilə yetişir. Qızlar isə onlara 10 dəqiqə xoş söz deyən yoldan keçən oğlanı çox yaxına buraxacaq səviyədə toxunulmazlığını itirib. Halbuki Azərbaycan qızına toxunmaq (sadəcə toxunmaq) oğlan üçün mükafat olmalıydı.
İnsan küçələrdə veyillənən Əhməd YK`lar, Güləndam Özen`ler, Sabit Ortaç`ları görəndə dilxor olmaya bilmir. Dindirsən bu dünyadan 2 dəyərli insan varsa biri özüdü biri də Ya İsmayıl YK, ya da Gökhan Təpə. Halbuki o kumirini bütün nəsil nəcabətindən daha dəyərli görəcək qədər şəxsiyətini itirib.
Dərd çoxdu. Bəzilərinə zarafat kimi gələ bilər amma Bakı şəhərində ailə ilə gəzəcək bir küçə belə tapmaq çətindir artıq.
Adam Bakıda gəzəndə başa düşür ki, bu lazımından çox demokrat və mülayim Respublikanın vətəndaşıdır. Dillənən yuxarıdan, aşağıdan, soldan, sağdan şikayətlənir. Ya “əzilir”, ya “işləməyinə imkan verilmir”, ya “onu başa düşmürlər”. Məsələn, tıxacdan şikayət edir, halbuki 4 cərgəli yolda qarşı tərəfdən gələnlərdən 2 cığır “oğurlayıb” 2 cərgə düzəldən də özüdür. İnsanlar maşınında oturub svetoforda sıranın onlara gəlməsini gözləyərkən “tələsdiyindən” onları ötüb keçir və “cəld tərpənir”. Bakı dünyanın ən böyük zibilxanasıdır. Olacaq da. Bir də görürsən sahil yolu ilə gedirsən – şəhərin ən mərkəzi yeri – Audi A6yla önündə gedən bir “hörmətli day day” əlini çıxardı pəncərədən çölə və “Parlament” qutusunu əzib atdı düz yolun ortasına. Şəhərə bəzək olsun deyə etməyib hərhalda. Sadəcə o insançün maşının salonundan kənarı əhəmiyət daşımıyan bir yerdir. Maşınına isə tozlu ayaqqabıyla oturmaq olmaz yəqin ki. Götürüm elə öz maşınımı. Gün boyu tullantılar ön sağ oturacağın qabağında ayaqaltına yığıram. Maşına oturan ilk şəxs isə onu atır küçənin ortasına. Soruşursan da deyirlər “bu zibilxanaya bax. Adam iyrənir lap”. Elə bil ermənilər vertolyotla töküb.
Bəzən yolda gedəndə “burda tıxac olmamalıdı axı” dediyim yerlər olur. Onda başa düşürəm ki, qabaqda qəza olub və bizim “ATV maqazin xalqımız” yoldan keçərsən bir əyləyib onu seyr etmək istəyinə düşüb. Ona görə də heç bir mahnısı xatırlanmayan Məstixumar Şuşalı, Tükəzban Kürdəxanı Q7`də, GL`də “fırlanır”, TVdən düşmürlər.
Axır vaxtlar isə diqqətimi bir məqam yaman çəkib. Mediamızın “qoyunlaşdırma” işi ilə əməllicə məşğul olduğunu görmək çətin deyil. Son həmlə isə canalıcıdır. Artıq “ulduz olsalar da, xoşbəxt deyillər” deyilən müğənnilər bir bir “xoşbəxt ailə həyatı”na qədəm qoyur. Biri doğur, biri evlənir, o birisi sevgilisi ilə xoşbəxt pozalar verir. Onlara heyran heyran baxan gənclər isə bu tablonu görüb ulduzların yerində olmaq xəyalı qurur.
P.S. vəziyət pisdi. Amma deyirlər hər şey yaxşı olacaq.
P.P.S. Bu əslində Sənanın məşhur “Bacı bağışla...” “yazısına qüvvət” yazısı idi. Amma biraz sərhədləri genişləndirdik. Dərdimiz böyükdür. Deməsək içimizdə partlar. Hələ mən toylardan başlamayım. Gənclərin son zamanlarda rəqsə marağı lap dəli edir. Qohum əqraba baxıb “nə qəşəng oynuyur e canı yanmış” desin deyə dəridən qabıqdan çıxırlar. Azərbaycan rəqslərini sevirəm. Artıq oynamaq insanı çiysidir.
Hərənin öz ölkəsi ilə fəxr etməsi şərtdir, fəxr ediləcək ünsür tapmayanda ya özün icad etməlisən, ya da başqalarının tapdıqlarını özünə adaptə etməlisən. Axtaran tapar prinsipi ilə baxdığımda mən də bir amili, özü də çox mühüm amili icad etdim. Azərbaycanda yazar olmaq çox rahatdır. Fəxr etməyə dəyər, düz deyilmi? Gün ərzində o qədər hirslənəcəyimiz, acığımız tutacaq məsələlərlə rastlaşırıq ki, yazmaq çıxış yolu olur, əlimizdən hech nə gəlmədiyini ört-basdır etmək üçün qaçış nöqtəmiz. Mən də zaman-zaman bu yola üz tuturam. Çoxdandır ara versəm də, deyəsən vaxt yetişib, bir sözlə yenə də “yazmasan ölləm” seriyasından bir hadisəylə qarşılaşmışam.Azərbaycansayağı CRM yazısını yazıb rahatladığım kimi indi də rekrut məsələsinə toxunmaq istəyirəm, hansı daha acınacaqlıdır, özünüz qərar verin. Rəfiqəm bir xeyli vaxtdır iş axtarışındadır, bir axşam sevinclə xəbər verdi ki, Huawey Technologies şirkətindən müsahibəyə dəvət olunub, pozisiyanın marketinq menecer olduğunu biləndə çox sevindim, rəfiqəmin də sevdiyim sənətdə olmasını çox arzulayıram. Gecəni yatmadıq, mən ona dərs keçdim, 4P burdan gəldi, 4C ordan getdi, B2B marketinq B2C –dən nəylə fərqlənir falan filan…
Səhər məlum oldu ki, Huaweyin rekruterlərinə sadəcə loqik məsələlər lazım gəlib, rəfiqəm oturub məsələləri edib, durub çıxıb. Cavab bir həftəyə məlum olacaq deyiblər deyə səbrimizi basdıq gözlədik.. Gözlədik… Gözlədik.. Üç həftə sonra cavab məlum olmadıqda rəfiqəm öz hazırkı iş yoldaşından zəng edib soruşmağı xahiş edib. Zəng edən qız – Anna Pleçistova Huaweyin işçisi ilə danışanda bir səhv edir, testin cavablarını yoxlamaq üçün adı soruşulduqda öz ad familiyasını deyir.. Anna Pleçistova.. Əminəm ki, bu ad familiyada Azərbaycanda bir nəfər olar. Huaweyin əməkdaşı Annaya siz 95 bal yığmısız, bizə 100 bal lazımdır deməyini rəfiqəm mənə çatdıranda şok oldum, qərara gədik ki, rəfiqəm öz ad familiyası ilə də soruşsun. Məlum olur ki, o da lazım baldan cəmi 93-ünü yığıb, yəni imtahanda iştirak etməyən Annadan 2 bal az : )))))
Heç bir komment qoymadan yazmaq istəyirdim bunu, amma bir sualım var, başqalarının zəhmətinə, əziyyətinə bu qədər əhəmiyyət verməyən, ümid nədir anlamayan kəsləri insan adlandırmaq olar?
Binalar nə qədər keyfiyyətli tikilir, istifadə olunan materiallar nə qədər keyfiyyətlidir, orada çalışan ustalar, mühəndislər, fəhlələr və digərləri nə qədər məsuliyyətli və bilgilidir bunlar hamısı sual altındadır. Məsuliyyətli sonra bilgili dedim, çünki məsuliyyət bəzən bilgidən daha önəmli olmağa başlayır. Bu da o bəzənlərdən biridir. Bu bina nə üçün tikilir? Bizim bildiyimiz: insanlar yaşasın deyə, onların bildiyi: ciblər dolsun deyə. Buradan da görüldüyü kimi əsas problem elə məsuliyyət duyğusunun olmamasıdır. Adamın biri qalxıb yerindən ehtirasa gəlir və bina tikməyə başlayır, heç düşünmür ki, sabah burda 100-lərlə insan yaşayacaq, bu insanların aqibəti nə olacaq görəsən?
Aşıb-yıxılan binalar oldu Bakıda... Görəsən bundan sonra bir tədbir alındımı? Dövlətin tədbir aldığına əminəm, çünki kişilər gedib orda sözlərini dedilər, lazımi adamları cəzalandırdılar. Sonra? Bununla iş bitir? Yox... Çünki əsas olan sistem deyil, sistemi tətbiq edən insanın özüdür. Dövlət səhərdən axşama kimi rüşvət cinayətdir desin, əgər bizim insanımız rüşvət almaqdan və verməkdən məmnundursa dövlət nə etsin axı buna? Heç nə...
Sözün düzü, dərd bir başa mənim dərdim olduğuna görə bəlkə bu mövzu mənə yaxın oldu. Planımızda ev almaq var təbii ki, Allah qismət edərsə. Tutaq ki, indi mənim əlimdə kifayət qədər pulum var. Hansı binadan, hansı kriteriyaya görə ev alacam mən? Hamı bilir ki, bu binaları tikənlər özləri qalsınlar deyə tikmirlər. Əgər məşhur sok şirkətlərindən birinin sahibi illərdir bu soku dünyada istehsal edir və satır, ailəsi isə bu günə qədər həmin sokdan içməyibsə mən necə o sokdan içim. Əgər mən bunu bilə bilə həmin sokdan içsəm, siz ağıllı və savadlı insanlar kimi mənim ağlımdan şübhəyə düşməzsiniz?
Dərd böyük dərddir... Dərd həm mənim dərdimdi, həm bu xalqın, həm bunu tikdirənlərin, həm bunu alanların, həm də kənardan baxıb səsini çıxarmayanların. Dərdin çarəsi isə bir dənədi: MƏSULİYYƏT. Nə vaxt ki, bizim bu xidmət göstərənlərin canında məsuliyyət yarandı, o zaman bizim bazarda xidmətdən də danışmaq olar. Oxuduğunuz üçün təşəkkürlər.
Salamlar əziz dostlar. Əfsun qardaşıma məni bu blogun yazarları arasına daxil etdiyi üçün təşəkkür edirəm. Sözün düzü yazmağı və marketinqi xoşlayıram. Marketinqdən yazmaqdan ötrü isə lap "ürəyim gedir". Amma 1 aydı yazmırdım bloga və elə bil heç nə də olmamışdı(!!!) Nəysə ki, axırı fürsət tapdım və səssizliyi də yeni blogum(uz)da pozmağa qərar verdim.
Sözün düzü adam Azərbaycanda marketinqdən yazmaq istəmir. Əvvəla marketinq yazıq bizdə nə yatıb ki, nə də yuxu görsün+dərdimiz sərimiz o qədər çoxdu ki, marketinq qalır axırıncı planda vəya maksimum ondan 1-2 bənd yuxarı qalxa bilir.
İstanbuldan oturub "vətən sevdalısı" kimi şərqilər oxumaq rahatdı bilirəm. Dostların həvəs və həyəcanla Bakıya gəlib 1-2 aya "başını götürüb qaçma" planları qurmasına alışmışam. Elə 1 ay keçməmiş mən də mühitdən iyrənib həmin həvəslərə qapılmışam. Amma qaçacaq yerimiz yoxdur. Burada yaşayacağıq və yaşamalıyıq.
Sözün düzü bu qədər bədbin olmaq da düz deyil. Bəzən "ən yaşanılacaq yer" dediyim də olub Bakıya. Amma cibində pulun olsun da gərək. Nəysə ki, buradayıq. Yenidən çıxıb gedəsiyik. Amma qayıtmaq üçün. Qayıdandan sonra da yeni eyni fikirlər və eyni mülahizələr.
P.S. Deyirəm yolda gedəndə ağlıma yalan olmasın 10-15 mövzu gəlir. Amma bu bilgisayarın önünə oturanda heç bir yaxın da durmur ki, sizinlə bölüşüm. Gələn dəfə elə bir şey olsa ayağından tutub yaxına bir yerə bağlayacam ki, hafizəmdən uçub getməsin. Hələlik, siftə naminə bunu qəbul edin.
Hörmətlər, Vüsal A.Q.
Sözün düzünü hansı dildə yazmaq lazımdır deyə düşünməyə başladığım zaman bu məqaləni yazmağa qərar verdim. Bizim millətin öz dilinə bu qədər zülm etməsi məni düşündürdü, düşündüklərimi Məzahir bəyin ən son yazdığından sonra xeyli tərəddüd etdikdən sonra yazmaq qərarına gəldim. Görürəm ki, dilin dili olsaydı qışqırardı ki, "bəsdi ay millət! Niyə mənə bu qədər zülm edirsiniz?" Amma dilin dili olmadığı üçün onun yerinə mən danışmaq qərarına gəldim. Barmaqları işə saldım...
Sözün düzü, bu dil probleminin harasından başlayım bilmirəm. Öz dilini bilməyənlərdənmi, öz dilini bilim öz dilində danışmaqdan utananlardanmı, öz dilindən başqa bütün dillərdə danışmağı özünə şərəf bilən "millətçilər"dənmi, yoxsa lallardanmı? Niyə lallardan? Düşünürəm ki, bəzən lal olmaq daha yaxşıdır, nəinki bu hansı dildə danışdığını heç özü də bilməyənlər kimi olmaq... Konkret bilirsən ki, Allah imtahan olaraq dil qabiliyyətini alıb əlindən və Axirət aləmində inşallah ən gözəl sözləri söyləməyo sənə nəsib edəcək, ömrünün axırına kimi susursan, sadəcə dinləyirsən...
Başqa ölkədən istəyir rus gəlsin, istəyir ingilis, istəyir lap elə türkün özü gəlsin içi mən qarışıq başlayırıq onların dilində danışmağa. Dil bilmək yaxşıdır. Nə qədər çox dil bilsən o qədər xalqına və cibinə fayda verə bilərsən. Amma di gəl ki, əgər öz dilindən utanırsan və başqa dillərdə danışmağı özünə fəxarət hesab edirsən o zaman problemlər başlayır dilə gəlməyə. Problemlər çox maraqlıdı... Başqa dildə danışmır, elə öz dilimizdə danışırlar... Amma başa düşən yoxdu...
Sözün düzü, dünyada ikinci bir ölkə sanmıram ki var, orda iki vətəndaş başqa dildə danışsın. Bizim küçələrimizdə, şirkətlərimizdə, məktəblərimizdə və digər ictimai yerlərdə bir-birilə başqa dildə danışan iki azərbaycanlını görmək heç də çətin deyil. Nə qədər istəsən tapmaq olar... Görəsən nədir bunun səbəbi? Bizim dilimizin kasıblığı, yoxsa xalqımızın öz dəyərlərinə biganəliyi? Sanmıram ki, bu qədər yazar, bu qədər şair, bu qədər şeir sahibi olan dil kasıb olsun. Kasıb olan bizim millətimiz, xalqımızdır... Gərək özümüzə gələk... Öz dilimizə, öz dəyərlərimizə, özümüzə sahib çıxaq... Hardan gəldiyimizə bir nəzər salaq. Əslimizi bilək, adətlərimizi, mədəniyyətimizi danmayaq. Böyük bir alimin də dediyi kimi: "sən nə avropalı kimi avropalısan, nə də müsəlman kimi müsəlman". Heç bir işə yaramayan insan olmaqdansa, bir yolu tutub ordan getmək daha yaxşı olar. İndi analar, atalar öz uşaqlarını rusca tərbiyə etməyə çalışır, rus məktəbinə göndərir, rusca başqa şeylər edir... Görəsən bu işlərin axırı necə olacaq ay Rüstəm müəllim?
İnsanın vezifesi hemişe sözün düzünü, haqqı söylemekdir. Bu fikire yeqin ki, heç kes; sözün düzünü deyen ve deye bilmeyen, hetta yalan söyleyen bele etiraz etmez. Amma problem sözün düzünü nece söylemekdedir. Yeni, insan söylediyi söz düzdür deye hara geldi, nece geldi soylemelidirmi? İnsanın buna haqqı varmı? Meselen, birisi kordur. O adama sen korsan desek ona nece tesir eder?
Bir insan gizli bir günah işleyir. Onun bu günahını üze çıxarsaq, insanlara car çeksek nece olar? O insan o günahdan çekinermi, eksine o günahı açıq açıq işlemeye başlarmı?
İnsanlara nece nesihet etmek lazımdır.....
Bunların hamısı tebii ki, ölçü meselesidir...
Ölçü ise aşağıda verilmişdir...
"Senin üzerine haqdır ki, her söylediyin haqq olsun.
Feqet her haqqı söylemeye senin haqqın yoxdur.
Her dedeyin doğru olmalı,
feqet her doğruyu demek doğru deyildir.
Diqqet et ki, Senin (menim) kimi niyyeti xalis olmayan bir adamın,
nesiheti bezen damara toxunar, eks tesir eder...."
HEYATDA HEMİŞE ÖLÇÜLÜ OLMAQ ARZUSU İLE.....
Men hemişe ad günümde bir hesabat xarakterli yazı yazıram... Bu günde yazmağı düşünürdüm.... Nuh Gönültaş`ın bu yazısını oxudum. Tevafuk oldu... Fuad qardaşım demiş:``Menim heranım tevafuqdur.`` Tebii ki, acziyyetime binaen... Bu yazı mene; hisslerime tercüman oldu... Ona göre de Siz degerli dostlarimla paylaşmaq qerarına geldim bu yazını....... Bir gün oxuyanlar bu günümde hansı hissleri kecirdiyimi bilerler insallah...
İnanıram ki, her kes yaşayır benzer hissleri...
Akif İslamzadenin oxuduğu eski bir parça var: "Herşey gözeldir heyatta, Sen bu gözelliyi anlaya duya"....
Beli, ezizlerim... "Herşey ya bizzat ya da neticeleri etibariyle gözeldir" deyir Zamanın Bediisi.... Ya bizzat ya da neticeleri etibariyle.... Heyatta bu gözellikleri gören yэni, neticelerin arxasındaki eli gören olma dileyiyle.....
Ömür denilen şey...
İnsan yaşlandıkça, vücut hatları yuvarlaklaştığı gibi fikir ve düşüncelerindeki sivrilikler de zamanla yuvarlaklaşıyor.İnsan kırk yaşını geçince hayata daha bir sükunet içinde ve anlamaya çalışarak baktığı için olacak daha pozitif sonuçlara varıyor!Negatif limanlardan pozitif sulara yelken açıyor.Oysa gençlik öyle mi?Gençlik pek bir acelecidir ve hissidir.Her şeyin hemen olmasını ister.Bütün dünyayı kendisine amade sanır.Kendisinin vazgeçilmez olduğunu düşünür.Oysa dünyada vazgeçilmezlik diye bir şey yoktur. Fransızların "Paris mezarlığı" diye başlayan sözü gerçektir: Bütün mezarlıklar kendisini vazgeçilmez sanan insanlarla doludur.Evrenin temel kanunlarındandır tedricilik.Her şey yavaş yavaş, azar azar, belli bir süre içinde gerçekleşir.Tezcanlılık denilen şey sadece bir gençlik arzusudur!Sabır ise güzeldir.Bugün istediği şeyin bir an önce olmasını isteyen, aceleci, bir o kadar da heyecanlı gençlerle karşılaştığımda onlara "Siz benim 15-20 yıl önceki halimsiniz" diyorum.Biraz şımarık, biraz küçük dağları ben yarattım havasında, biraz da acziyetinin farkında olmayan bir acuze gibi...Gençliğin yerini yaşlılık aldıkça Yunus gibi söyleniyor insan. Sanki Yunus bu sözü bütün insanlık için söylemiş:
Geldi geçti ömrüm benim
Şol yel esip geçmiş gibi
Hele bana şöyle gelir
Şol göz yumup açmış gibi.
20 ile 30 arasını hatırlıyorum. İyi dostlar arasında geçti. 30'undan sonra biraz kendi başıma kaldım. Büyüyor ya insan... "Ben" demeye başlıyor. 30'dan 40'a nasıl geldim, aradaki on yıl nasıl geçti, ciddi söylüyorum pek bir şey anlamadım.Herkese mi böyle oluyor bilmiyorum. Hayatın bazı zamanları hızlı akıyor. Zamanın izafiliği içinde hayatımızın izafiliği midir nedir bu, anlamıyorum!Anladığım ve öğrendiğim şu, dünya sadece üzerinde yaşadığımız yer küresi değildir.Şu yaşadığımız hayat, varolan şu dünya bundan başka hayatların ve dünyaların varlığına delildir.Bu anlamda bu dünya ahiretin mukabili ve önceki durağı olmalıdır.İnsanları kendine bağlayan, başlarını döndüren ve bir kısmına yaratılış amaçlarını unutturan bir dünya...Ve tabii kişinin ölümü kendi kıyametidir.Öleceğiz ve kıyametimiz kopmuş olacak:
Ağaç ata bindirirler
Kabirden yana gönderirler
Yer altına indirirler
Kimseye ayrı-gayrı görmez ola...
Sonra... Sonrası da Derviş Yunus'dan:
O gözler ve o kaşlar
O inci gibi dişler
O tenler ve saçlar
Yılan çıyan içinde
Bütünüyle çürümüş eller
O dudak ve o diller
O sevgili oğullar
Kalmış toprak içinde...
Anmaz mısın sen şol günü cümle alem üryan ola
Ne ata oğula baka ne kardaştan derman ola
Dağlar yerinden ayrıla heybetinden gök yarıla
Yıldızın bendi kırıla yere düşe perran ola
Yunus seninki bu sözün kan yaş ile doldu gözün
Ol hazrete tuta yüzün yine derman andan ola..
Yazar E-Posta: ngonultas@bugun.com.trHaber Tarihi: 20 Temmuz 2008
EZİZLERİM..... HAMINIZA BU MENALARI İDRAK ETMİŞ MENALI BİR ÖMÜR ARZU EDİREM.........
QARDAŞINIZ MEZAHİR....
Nədir bu görmək? Allah insana iki göz verib ki, həyatı, təbiəti, müsbət elmləri, bir sözlə Allahın özünü öyrənsin, lazım gəldiyində ehtiyaclarını qarşılasın, yol gedəndə ilişib yıxılmasın, dost-tanışını görəndə ayırd edə bilsin və s. Bu siyahını təbii ki, uzatmaq olar. Amma bu iki gözün əsas funksiyası görməkdir. Amma ola bilir ki, bəzən Allah qulunu imtahan etmək üçün gözlərindən birini, yaxud ikisini də zədələyir, yaxud tamamilə qulun əlindən alır. İmtahan dünyasıdı... Yenə də şükr etmək lazımdır. Belə olan halda insanın bir, yaxud iki gözü görməməyə başlayır. Əgər istəsən ki, müalicə edəsən gərək kor olsan da həkimi görəsən. Deyə bilərsiniz ki, "qardaşım axı gözüm görmür, həkimi necə görüm?" Sözün düzü, bu görmək, həmin görməkdən deyil. Xəstəliyin istəyir gözdən olsun, istəyir ayaqdan gərək həkimi "görəsən".
Sözün düzü, sadəcə həkimləri deyil, universitetdəki müəllimləri, notarius kontorundakı məmuru, yoldakı polisi, yolda olmayan polisi, bir sözlə sənin işini həll edəcək və sənin asılı olduğun 90% səlahiyyətli şəxsləri. Bu danılmaz faktdır. Belə baxanda kim nə deyir ki, gör də... Allah göz verib, kimi istəyirsən gör... Amma məsələ orasındadır ki, bu siyahısını tutduğum və tutmadığım 90% gözlə görünmək istəmir. Onların gözünün nuru, ağı qarası, dövlətin çap etdirdiyi, alıcılıq qabiliyyətinə malik kağız parçalarıdır.
Getmişdim rayona, xəstə babam mənə yanıqlı yanıqlı danışır (qeyd edim ki, babam uzun illər kolxoz sədri olub və vicdanıma and içə bilərəm ki, bir qəpiklə də onu heç kim görməyib): "dövlətin qərarına görə bir sıra dərmanlar var ki, bunlar mənə və mənim kimi xəstələrə pulsuz-parasız verilməlidir. Sadəcə mən reseptin bir nüsxəsini verirəm müvafiq aptekə, onlar da verir mənə həmin dərmanları... Amma keçən günlər də getmişəm, mənə dərmanları verikdən sonra deyir - 6 manat ver - deyirəm ay qardaş necə olur axı? Axı bütün bu dərmanlar dövlət qanunuyla pulsuz verilməlidir. Məndən pul istədiyi yetməyib, hələ bir mənə - utanmaz - deyib təhqir də etdi." Mən də bunları dinlədim, sonra özümün də xəstəxanada bir balaca işim var idi. Bu balaca iş üçün o qədər adamı görməli oldum ki, az qaldı gözlərimin nuru qurtarsın. Elə bu iki hadisədən sonra qərara gəldim ki, belə bir yazı yazım. Sözün düzü, heç kimin bu yazını oxuduqdan sonra görməyi tərk edəcəyini düşünmürəm. Çünki bir çox (bəzi deməyi çox istəyərdim) hallarda bu zərurətdir. Gərək görəsən ki, yolun yarısında qalmayasan. Təbii haldır...
İnsan ümid etmək istəyir ki, görmədən hərəkət etmək mümkün olsun. Amma təəssüf ki, bu mümkün deyil. Ən azından az görməklə mümkün olsaydı dərdimiz də azalardı...
Səhər işə gəlirəm. Metro da ağzına kimi dolu. Desəm bəlkə yalan olar?! Çünki, dolu ola-ola, Gəncliyə çatana kimi hələ camaat minirdi. Sözün Düzü Qəribədi...
Qatar Neftçilərdən yola düşür...Millət az qala, biri-birinin ağzı içindədi. Heç kəs də bundan `diskomfort` yaşamır. Yaşayırsa da, heç bəlli etmir. Axi millət niyə belədi?!
Basa bas olmağı təbii olaraq, özüylə istini də gətirir. İnsanlar tər içində olur. Burada artıq xoşa gəlməz hallar baş verməyə başlayır. Bugün önümdə bir xanım dayanmışdı. Qatar getdikcə, təbii olaraq ona da isti idi. İstər istəməz tərləməyə başladı. Anladığım qədərilə yaylıq vəya başqa vasitəsi yox idi. Üzünü əliylə silirdi tez-tez. Mən şəxsən pis oldum onun əvəzinə. "Öz dəsmalımı mi verim, özüm onda nəylə qalım`diyə düşündüm. Bu hallar əminəm çox insanda olur.
Axi, metroda havalandırma sistemi var, bundan əlavə vaqonlarının özlərinin də sərinkeş prinsipli çalışan aparatları var. Onları niyə işə salmırlar?!
Sözün Düzü, insanımızı anlaya bilmirəm...
Baş aça bilmirəm ki, insanlar niye bele yolsuzluqlara göz yumurlar. Sözün Düzü, mən problemi insanımızda görürəm. Söz var, deyir "Necəsizsə, elə də idarə olunursunuz."
Vallah, ne deyim. İçimdən keçənləri bölüşdüm. Bu səslənişimdən kimsə, bundan sonra belə halların olmaması üçün nəsə edəcəksə, nə əla...
Allah Razi Olsun...
Bu gün mənə çox yaxın olan Fuadla birlikdə kondisionerlərlə maraqlanırdıq. Qiymətlərin bəziləri baha gəldi. Amma düşündük ki, əsas sərinlikdi. Qiymət məsələsi bir şəkildə həll edilər. Yəni ki, "aclıq olsun, sərin olsun".
Sözün düzü, günümüzdə millətimizin 90% bəlkə də belə düşünür. Gənclərimiz, yaşlılarımız, orta yaşlılarımız, bir sözlə hamı düşünür ki, bir neçə günlük dünyadı qoy kef eliyim. Sözün düzü, məsələ heç kef də deyil. Cəmiyyətin kompleksləri aşıb-daşır, fışqırır, fantan vurur. Əlimdə bahalı telefon olsun, əynimdə bahalı paltar olsun, altımda bahalı maşın olsun, başımda bahalı papaq olsun, yanımda bahalı xanım (ifadəmə görə üzr istəyirəm) olsun və s. Mövlana Cəlaləddin Rumi nə gözəl deyib: "Olduğun kimi görün, göründüyün kimi ol..."
Heç başa düşmək olmur; niyə 400 manatlıq telefon alırsan, sonra konturun yoxdur?; niyə 50000 manatlıq maşın alırsan sonra benzinin yoxdur? və s. Çünki kredit var?
Günlərin bir günü 3 ildir bir yerdə oxuduğumuz yoldaşlarımızla Türkiyəyə getdik. Çatdığımız 2-3 gün idi şalvarlar çıxdı, şortiklər gəldi. Yeni geyimlər, yeni davranışlar, yeni danışıqlar, yeni hərəkətlər və s. ortaya çıxmağa başladı. Deməli uyğun şərtlər yarandığı zaman insanların kompleksləri ortaya çıxmağa başlayır. Elə kredit imkanları da bunlardan biridir məncə. Kredit ortaya çıxdı, ardından insanlar nə qədər kompleksləri var hamısının ardından getməyə başladı. Bizim evimizdə indiyə kimi heç bir zaman kondisioner olmayıb. İmkanım olanda olar. Kreditlə niyə almıram? Heç özüm də bilmirəm.
Sözün düzü, heç bəlkə də bunları deməyə haqqım yoxdur. Amma bir hissə də olsun burda sözün düzü səslənərsə və kimlərsə burdan faydalı bir şey əldə edərsə özümü xoşbəxt hiss edə bilərəm.
Bildiyiniz kimi şerif (sheriff) sözü ingilis dilində istifadə olunan bir sözdür. İngiltərə və ABŞ-da inzibati vəzifələrdə olan insanlardan bir sıralarına verilən vəzifə (yaxud rütbə) sayıla bilər. Bu barədə bir sıra qərb filmlərinə də baxmışıq hər halda. Amma bizim müsəlman nəslinin istifadəsində bu söz şərəfli mənasına gəlir. Bəs indi görəsən hansından danışacağıq? Şerifdən, yoxsa şərəfdən? Sözün düzü elə hər ikisindən, şərəfi olmayan şeriflərdən və hər insanın şərəfində olması gərəkən şerifdən...
Bizim indi bir sıra şerif vəzifəsində olan insanlarımız var ki, cəmiyyətin şərəfini qorumaq yerinə şərəfi ilə oynayır. Adları da şerifdi... Sözün düzü, gərək insanın özündə şərəf olsun, əsl mənada şerif olsun ki, başqalarının da şərəfini qorusun. Amerikada yaxud digər inkişaf etmiş ölkələrdə son zamanlarda bəzən heç şerifə ehtiyac qalmır. Yoldan gedən adam yerə zibil atsa, yaxud yaşıl otları əzib keçsə ona cərimə yazılmalıdır bəlkə də... Amma buna ehtiyac qalmır. Çünki həmin insanlar bir zamanlar bizdən mədəniyyət öyrənmələrinə baxmayaraq, indi şərəfli davranırlar, öz daxillərində, ürəklərində elə şerifin ən əsası olan şərəfi daşıyırlar.
Deməli məsələ şerifdə deyil, elə şərəfdədir. Elə ki, insanların ürəyində şərəf oldu, deməli hər bir insanın özünün şerifi var. Hər bir fərd özündən, öz davranışlarından cavabdeh olsa, öz hərəkətlərini tənzimləsə, özünə, yaxınlarına və ətrafındakı bütün insanlara və canlılara qarşı şərəfli davransa cəmiyyətdə də şeriflərə ehtiyac qalmaz. Cəmiyyət şərəfsiz şeriflərin nazıyla oynamaq məcburiyyətində qalmaz.
Sözün düzü, bu dövrdə şərəflə, ləyaqətlə, vicdanla çalışanlar maddi cəhətdən bir şey qazana bilmirlər. İnsanların isə əsas qayə və məqsədi maddiyat olduğuna görə heç bilmirəm şərəflə davranan neçə nəfər olacaq bu düz sözləri oxuduqdan sonra. Amma bildiyim bir şey var ki, bu yazını yazmaqla kimisə şərəfsiz etmək fikrim yoxdu, bütün sözləri elə özüm özümə deyirəm. Səhvlərimdən danışıram. Əgər nəfsimi hesaba çəkərkən mənə qonaq olan varsa və faydalandısa özümü bir balaca xoşbəxt hiss edə bilərəm.
Odur ki, sözün düzünü deməkdən çəkinməyin. Çünki bu da şərəfli şeriflərin işidir.
Kitabsızlıq? Kiminə görə bu "dinsizlik", kiminə görə "imansızlıq", kiminə görə "vicdansızlıq", kiminə görə "insafsızlıq", kiminə görə də elə "kitabxanasızlıq", "az oxuma" problemi mənasına gəlir. Sözün düzü, elə bütün mənaları verir demək olar ki... Elə bu qədər mənaları öz batinində gizlədiyi üçün bu mövzudan başlayım dedim.
Başlayaq elə bu mənaların ən sadələrindən biri kimi görünüb, əslində isə ən mürəkkəbi və bütün problemlərin bəlkə də səbəbi olan mənadan: kitabxanasızlıqdan və oxumayan cəmiyyət problemindən. Kitabxanalarımız yoxur. Bəlkə də bir iki dənə var, amma onlar da boşdur yaxud kitablar da var, kitablar boşdur. Bizim ticarət "adamları" bu sahəyə niyə sərmayə qoymur görəsən? Əslində cavab çox sadədir: kitab oxuyan yoxdur, tələb yoxdur, deməli qazanc yoxdur... Tacirin nə işi var gəlir olmayan sahədə?! Deməli bu problemin kökünü insanlarımızda, kitabın var olma səbəbi olan insanda axtarmaq lazım. Niyə insanımız oxumur? Maraqlı kitab yoxdur, maraqlı mövzu yoxdur, maraqlı yazıçı yoxdur, yoxsa elə marağın özü yoxdur? Məncə hamısının az da olsa payı var. Amma ən əsası elə marağın özünün olmamasıdır. Yaponiyada metroya girsək əlində jurnal, kitab, qəzet tutan insanları sayıb qurtarmaq mümkün olmaz deyə düşünürəm. Bu gün Yaponiyanın olduğu vəziyyət, texnologiya, elm və bir sıra buna bənzər faktorlardan ibarət siyahı, oxumağın və oxutmağın nə qədər önəmli olduğunu göstərir. Oxuyan qövmlər, tayfalar, ailələr, cəmiyyətlər, millət, xalq həmişə başqalarına oxudub və yön verib. İndi isə biz oxumadığımıza görə başqalarından yön alırıq. O yön də nə qədər yaxşı yerə gedib çıxır bilmək olmaz... Yaxşı yönə getməyin sirlərini bizə öyrədən Böyük Müəllimimiz (sav)dən qəbrə qədər oxumağı" tövsiyyə edib. Odur ki, həm Onu (sav) oxuyaq, həm Onun (sav) tövsiyyə etdiklərini, həm də əlimizdən gəldiyincə çox oxuyaq... Çünki bu dövrdə oxumaqdan başqa çarəmiz yoxdur. Ya oxuyacağıq, ya da oxuyacağıq...
O bir problemlərə keçmək lazımdı deyəsən indi. Sözün düzü, heç həmin problemlərdən danışmağa ehtiyac qalmadı. Kitab oxunmadığı və oxudulmadığı yerdə nə dindən, nə imandan, nə ədəb-ərkandan, nə gözəl əxlaqdan, nə haqq-ədalətdən danışmaq olmaz. Odur ki, problemin əsası və özü elə marağın özüdür. Kitab oxumağa və oxutmağa marağımız olduğu zaman özümüzə gəlirik deməli.
Özümüzü bir hesaba çəkək: son bir həftədə neçə səhifə oxumuşuq, neçə səhifə oxutmuşuq?